Hét vs. hèt

Veel taal­ge­bruik­ers aarze­len over het juiste gebruik van accen­ten om nadruk in een zin aan te geven. In deze TaalTip kri­jg je hét antwo­ord op deze vraag. Of moest dat nou zijn: hèt antwo­ord op deze vraag…?

Waar hebben we het over?

Eén diakri­tisch teken heeft in het Ned­er­lands twee ver­schil­lende func­ties. Daar­door is het soms lastig om te weten welke vorm je moet kiezen.

Betekenis en gebruik

Het doel van het accent in hét en hèt is het­zelfde: aangeven dat bij het uit­spreken van de zin dit woord extra belan­grijk is. Je spreek het dan vaak iet­sje luider en iet­sje langza­mer uit, zodat het meer nadruk of aan­dacht krijgt. 

Toch is er een verschil:

• Hét is de juiste manier om het woord het in schri­jf­taal een klem­toon te geven.
• Hèt is een veel voorkomende, maar formeel foute, manier om het­zelfde te doen.

Het accent op de e in hét heet een accent aigu. Dit doet hier dienst als klem­toon­teken, en niet om de uit­spraak te veran­deren (zoals bij café en pro­cedé). Je kunt het accent aigu ook in andere woor­den gebruiken om een klem­toon aan te geven.

Het accent op de e in hèt heet een accent grave. Dit diakri­tis­che teken gebruik je alleen om de juiste uit­spraak aan te geven in woor­den als crème en scène.

Voorbeelden 

• De Picas­so is hét top­stuk van de tentoonstelling.
• Deze jurk staat je echt véél beter.
• Hij kán wel komen, maar hij wil het niet.
• Ze liep zomaar weg… ze zwááide niet eens!

Zoals je ziet voe­len de accen­ten in deze zin­nen als een soort regieaan­wi­jz­ing. Ze zijn een instru­ment in de schri­jf­taal dat ver­duidelijkt hoe je de zin moet uitspreken.

En zoals je ziet: als de klank in een woord door twee of meer klink­ers wordt gemaakt (zoals bij veel en zwaaide hier­boven), dan plaats je voor de klem­toon accen­ten op de eerste twee klinkers.

Even opletten

Elke zin heeft van nature een of meer pun­ten waarop je vanzelf een klem­toon zet. In veel gevallen hoef je daar dan niet ook nog eens een (over­bod­ig) accent te plaatsen. 

Bedenk dus goed of je zo’n accent écht wel nodig hebt. Kijk maar eens naar de vorige zin: die kan ook pri­ma zon­der het accent aigu, want de klem­toon valt toch al op het woord echt.

Weetje

Vroeger zag je wel dat het accent dat voor de klem­toon werd gekozen de uit­spraak vol­gde. Bij woor­den als zelf en besef zag je dan soms een accent grave als klem­toon­teken: zèlf en besèf. Dit was naar analo­gie van andere woor­den waarin dat accent voor dezelfde [e]-klant zorgde – je zag hier­boven al crème en scène.

Maar tegen­wo­ordig gebruiken we voor alle klem­to­nen, op alle klink­ers, het­zelfde klem­toon­teken: het accent aigu. Zoals in hét.