Een vaak terugkerende vraag in het Nederlands is: welke woorden schrijf je nou aan elkaar en welke niet? Een voorbeeld is een term als grotemensenboek – is dat echt één woord, alles aan elkaar, geen spaties? Ja, dat woord moet je inderdaad aaneenschrijven. Maar waarom, en kan het ook anders? We zoeken het uit!
Waar hebben we het over?
Soms maakt een enkele spatie het verschil tussen twee totaal andere betekenissen.
Betekenis en gebruik
- Een grotemensenboek is een boek voor volwassenen.
- De afwijkende spelling grote mensen boek komt geregeld voor, maar is incorrect – net als “grotemensen boek” en “grote mensenboek” trouwens.
De basisregel in het Nederlands is dat je samenstellingen (combinaties van twee of meer naamwoorden) aaneenschrijft, als één woord. Daarom wordt foto + lijst = fotolijst en buiten + huisje = buitenhuisje.
Deze regel geldt zelfs als de samenstelling bestaat uit twee zelfstandige naamwoorden plus daarvoor nog een woord dat op het eerste van die twee zelfstandig naamwoorden slaat. Daarom wordt twee + persoon + bed = tweepersoonsbed. Het gaat immers om twee personen, niet twee bedden.
In ons geval gaat het om een boek voor grote mensen, en daarom schrijf je grotemensenboek als één woord.
Voorbeelden
- middelbareschooldocent
(de school is middelbaar, niet de docent) - snelwandelwedstrijd
(het wandelen gaat snel, niet de wedsstrijd) - tienbadenkaart
(het gaat om tien baden, niet tien kaarten) - rodeogeneffect
(de ogen zijn rood, niet het effect)
Even opletten
Misschien ten overvloede, maar slaat het aanvullende woord op het laatste deel van de samenstelling, dan schrijf je het los. Daarom wordt grote + mensen + massa = grote mensenmassa – het is immers de massa die groot is, niet de mensen. En daarom wordt fijne + school + docent = fijne schooldocent – want de docent is fijn, niet de school.
Weetje
In sommige gevallen zijn zelfs beide spellingen mogelijk, maar dan betekent de uitkomst dus iets anders. Je zult die niet snel in de spontane taalpraktijk tegenkomen, maar een paar extra voorbeelden verduidelijken veel:
- het wittewijnglas (wijn is wit) / het witte wijnglas (glas is wit)
- de spannendeverhalenwedstrijd (verhalen zijn spannend) / de spannende verhalenwedstrijd (wedstrijd is spannend)
- de kleinehondenkalender (honden zijn klein) / de kleine hondenkalender (kalender is klein)