Grotemensenboek vs. grote mensen boek

Een vaak terugk­erende vraag in het Ned­er­lands is: welke woor­den schri­jf je nou aan elka­ar en welke niet? Een voor­beeld is een term als grote­mensen­boek – is dat echt één woord, alles aan elka­ar, geen spaties? Ja, dat woord moet je inder­daad aaneen­schri­jven. Maar waarom, en kan het ook anders? We zoeken het uit!

Waar hebben we het over?

Soms maakt een enkele spatie het ver­schil tussen twee totaal andere betekenissen.

Betekenis en gebruik

  • Een grote­mensen­boek is een boek voor volwassenen.
  • De afwijk­ende spelling grote mensen boek komt geregeld voor, maar is incor­rect – net als “grote­mensen boek” en “grote mensen­boek” trouwens.

De basis­regel in het Ned­er­lands is dat je samen­stellin­gen (com­bi­naties van twee of meer naam­wo­or­den) aaneen­schri­jft, als één woord. Daarom wordt foto + lijst = fotoli­jst en buiten + huis­je = buiten­huis­je.

Deze regel geldt zelfs als de samen­stelling bestaat uit twee zelf­s­tandi­ge naam­wo­or­den plus daar­voor nog een woord dat op het eerste van die twee zelf­s­tandig naam­wo­or­den slaat. Daarom wordt twee + per­soon + bed = tweep­er­soons­bed. Het gaat immers om twee per­so­n­en, niet twee bedden. 

In ons geval gaat het om een boek voor grote mensen, en daarom schri­jf je grote­mensen­boek als één woord. 

Voorbeelden 

  • mid­del­bareschooldo­cent
    (de school is mid­del­baar, niet de docent)
  • snel­wan­del­wed­stri­jd
    (het wan­de­len gaat snel, niet de wedsstrijd)
  • tien­badenkaart
    (het gaat om tien baden, niet tien kaarten)
  • rodeo­gen­ef­fect
    (de ogen zijn rood, niet het effect)

Even opletten

Miss­chien ten overvloede, maar slaat het aan­vul­lende woord op het laat­ste deel van de samen­stelling, dan schri­jf je het los. Daarom wordt grote + mensen + mas­sa = grote mensen­mas­sa – het is immers de mas­sa die groot is, niet de mensen. En daarom wordt fijne + school + docent = fijne schooldo­cent – want de docent is fijn, niet de school.

Weetje

In som­mige gevallen zijn zelfs bei­de spellin­gen mogelijk, maar dan betekent de uitkomst dus iets anders. Je zult die niet snel in de spon­tane taal­prak­tijk tegenkomen, maar een paar extra voor­beelden ver­duidelijken veel:

  • het wit­tewi­jn­glas (wijn is wit) / het witte wijn­glas (glas is wit)
  • de span­nen­de­v­er­halen­wed­stri­jd (ver­halen zijn span­nend) / de span­nende ver­halen­wed­stri­jd (wed­stri­jd is spannend)
  • de kleine­hon­denkalen­der (hon­den zijn klein) / de kleine hon­denkalen­der (kalen­der is klein)
Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties