Je hebt van die woorden waarvan de uitspraak niet voor de hand ligt. Het geinige daaraan is: je kunt naar twee kanten toe een uitglijder maken. Eén: je spreekt het woord onterecht uit zoals het geschreven staat (“frie-tus” in plaats van “friet” voor frites). Twee: je schrijft het woord onterecht zoals het uitgesproken wordt (“sjek” in plaats van shag).
Hoe fraai dan die flashback die ik onlangs kreeg bij het kijken naar een Amerikaanse film op tv. Ik werd in een instant-tijdmachine teruggevoerd naar een leslokaal in het St.-Vituscollege in Bussum, anno jaren tachtig. Daar stond een klasgenoot een spreekbeurt te houden over ontgroeningen bij het studentencorps.
Er ontstond een wat lacherig soort onzekerheid bij de rest van de klas, want deze medescholier beweerde zonder blikken of blozen (dachten we) dat de nieuwe lichting corpsleden – de te ontgroenen groentjes dus – “voeten” heetten. Voeten dit, voeten dat; gniffel, gniffel in de klas. Nee, legde hij uit, toen hij het gegiebel bemerkte, het is “foeten”, met een f. Dat is een raar woord, maar zo heten die lui nou eenmaal.
Een andere klasgenoot, die misschien een grote broer in het corps had, schoot hem te hulp en legde uit dat je weliswaar foeten schrijft, maar toch echt “feu-ten” zegt. (Het woordje foet is afgeleid van foetus, in de zin van onvolgroeid, niet volwaardig.) Oh, stotterde de spreekbeurthouder, dat wist ik niet. Oftewel: juiste spelling, verkeerde uitspraak.
Precies de omgekeerde vorm – juiste uitspraak, verkeerde spelling – zag ik onlangs, meer dan twintig jaar later, in de ondertiteling van die film op tv. Daar werd het Amerikaanse pledge vertaald als “feut”. Dat had dus, dacht ik, foet moeten zijn.
Of toch niet…? Ik heb het even nagezocht, en de ondertitelaar van die film heeft Van Dale en het WNT aan zijn kant, want daarin staat foet niet vermeld, en “feut” wel. Maar googel eens op feuten én foeten en je ziet dat beide termen bestaan, en ook dat sommige corpsballen foet de enige juiste vorm vinden. Ook de spelling “phoet” komt voor, net als het synoniem noviet.
Ik heb zelf nooit bij een studentenvereniging gehoord, dus ik ga gewoon op mijn taalgevoel af, en ik vind foet, met zijn zichtbare Latijnse etymologie, veel mooier dan het onomatopeeachtige “feut”.