Een scheldwoord wordt in het Engels wel eens een four-letter word genoemd. (Dat is omdat er in die taal nogal wat fijne tierwoorden zijn die vier letters hebben, en die meestal iets te maken hebben met seks of uitwerpselen.) De goede lieden die graag schelden op de Engelse invloed op het Nederlands, zouden misschien een apart categorietje moeten inruimen voor de drieletterwoorden, of beter gezegd: de drieletterafkortingen.
Want wij hebben er een handje van om een Engelstalige afkorting met drie letters (hoofdletters!) om te toveren tot een Nederlands (werk)woord. Neem nou het werkwoord pinnen; hoe vaak sta je er nog bij stil dat de bron daarvoor de Engelse afkorting PIN was (personal identification number)? Hetzelfde geldt voor vip, dat voornamelijk gebruikt wordt in combinatie met een andere term, en dan in de betekenis van luxe- of voorkeurs-. Denk aan viplounge en vipbehandeling. Je hoort het veel minder vaak in zijn oorspronkelijke betekenis van Very Important Person (“Onder de gasten zijn een aantal vips”).
De afkorting hiv (uitgesproken als “hif”) is zo losgeweekt van human immunodeficiency virus dat we al spreken van “het hiv-virus”, wat natuurlijk dubbelop is. En we hebben de afkorting Short Message Service in een vloek en een zucht geassimileerd tot sms’en – terwijl in het Engels het bijbehorende werkwoord juist niet to SMS is, maar to text.
Een afkorting als AIDS is in beide talen een acroniem, een letterwoord: het wordt niet meer uitgesproken als afzonderlijke letters. Maar waar Nederlanders zonder aarzeling “hiv” en “vip” zeggen, is het in het Engels toch echt “ayche-eye-vee” en “vee-eye-pee”.
Er is nog een goed geïntegreerde drieletterafkorting die aandacht verdient, maar die komt volgende keer aan de beurt.
(PS. Het woord tierwoord, in de eerste alinea, bestaat niet. Kennelijk. Het staat niet in Van Dale en toen ik er vandaag op googelde, kreeg ik nul resultaten. Toch klinkt het me in de oren als een woord met enig bestaansrecht, een charmant woord. Laat ik het dan maar bij dezen ten doop houden.)
* Update 22 april 2008: ik heb inmiddels begrepen dat de afkorting P‑I-N door een reclamecampagne gepopulariseerd is tot het letterwoord pin. Reclamemaker Henk Roozendaal bedacht de spotjes waarin (op de melodie van Wim Sonnevelds “poen, poen, poen, poen”) gezongen werd: Pin, pin, pin, pin…
Inderdaad, “tierwoord” is nog niet bekend op internet. Ben benieuwd hoelang het gaat duren voordat Google het woord op pakt!
De doop van zo’n mooi nieuw woord verdient aandacht! Nu is het in elk geval in Google te vinden, dus het leeft.
Overigens denk ik dat wij zuinige Nederlanders onze stem graag sparen en daarom afkortingen als vip en hiv als één lettergreep uitspreken ;)