Collectible vs. collectable

De Engelse woor­den col­lectible en col­lec­table bestaan zij aan zij en zijn bei­de volop in gebruik. Toch zijn ze niet zomaar onder­ling uitwissel­baar. Je moet dus even goed oplet­ten welke vorm voor jouw tekst de beste is. Waar moet je op let­ten? We leggen het uit!

Waar hebben we het over?

De Engelse suf­fix­en -ible en -able klinken het­zelfde en doen ongeveer het­zelfde: aangeven dat iets mogelijk is of gedaan kan wor­den. Toch zijn er gevallen waar er wel degelijk een ver­schil is ontstaan in hoe ze gebruikt worden.

Betekenis en gebruik

  • Col­lectible is een bijvoeglijk naam­wo­ord dat betekent “geschikt om te verza­me­len of te innen”. 
    Het kan ook een zelf­s­tandig naam­wo­ord zijn van dezelfde strekking: “een object dat verza­meld kan wor­den” of “een bedrag dat geïnd kan worden”.
  • Col­lec­table is, let op: een bijvoeglijk naam­wo­ord dat betekent “geschikt om te verza­me­len of te innen”.
    Het kan ook een zelf­s­tandig naam­wo­ord zijn van dezelfde strekking: “een object dat verza­meld kan wor­den” of “een bedrag dat geïnd kan worden”.

Nu zeg je: wat nou, dat is pre­cies het­zelfde! Is er dan geen verschil? 

Eh, jawel…. Maar nu wordt het een beet­je ingewikkeld. Want er is een ver­schil tussen Brits- en Amerikaans-Engels, en miss­chien ook een ver­schil tussen bei­de spellin­gen onderling. 

Een paar voor­beelden mak­en hieron­der hopelijk veel duidelijk.

Voorbeelden

Om te begin­nen de bei­de hoofd­soorten Engels. Kijk even naar deze twee Google Books Ngram-grafieken, die de fre­quen­tie aangeven waarmee de twee spellin­gen voorkomen in pub­li­caties in het Brits- en Amerikaans-Engels.

Col­lectible en col­lec­table in het Amerikaans-Engels
Col­lectible en col­lec­table in het Brits-Engels

Kort samengevat: in het Amerikaans-Engels is er al sinds de late 19e eeuw een duidelijke voorkeur voor col­lectible-met-een‑i. En in het Brits-Engels is er sinds de jaren 1970 een voorkeur voor col­lec­table-met-een‑a. (In bei­de tal­en wordt de voor­sprong wel klein­er, dus het ver­haal van deze taalon­twik­kel­ing is nog niet afgelopen.)

Eerst een paar voor­beelden van de beteke­nis “verza­mel­baar”:

  • Many peo­ple buy col­lectible toys as an invest­ment. (AmE) 
    Many peo­ple buy col­lec­table
     toys as an invest­ment. (BrE)
  • She has box­es full of col­lectibles in her garage. (AmE)
    She has box­es full of col­lec­tables in her garage. (BrE)

En dan de beteke­nis “inbaar”:

  • Her job is to process col­lectible debts from our clients. (AmE)
    Her job is to process col­lec­table debts from our clients. 
    (BrE)
  • How big is the col­lectible on that tax return? (AmE)
    How big is the col­lec­table on that tax return? (BrE)

Even opletten

Je zou denken: oké, helder, col­lectible is Amerikaans en col­lec­table is Brits. 

Maar er zijn ook taal­ad­viseurs die een iets andere insteek hebben. Zij zeggen: col­lectible-met-een‑i betekent “verza­mel­baar” (objecten) en col­lec­table-met-een‑a betekent “inbaar” (bedra­gen). Dat zou dus een oud­er­wets ver­schil in duid­ing zijn: spelling 1 is beteke­nis 1, en spelling 2 is beteke­nis 2. Mijn gevoel is dat áls dit onder­scheid al gemaakt wordt, het meestal aan de Amerikaanse kant is.

Toch raad ik je aan om de lei­draad te vol­gen zoals bij de voor­beelden hier­boven. Dus: bei­de spellin­gen kun­nen bei­debetekenis­sen hebben, maar er is een ver­schil in gebruik tussen de oost- en de west­kant van de Atlantis­che Oceaan.

Weetje

Het is niet zo dat dit Brits-Amerikaanse onder­scheid 100% water­dicht is. Een Amerikaans woor­den­boek als Mer­ri­am-Web­ster geeft weliswaar col­lectible als stan­daard­spelling, maar ook col­lec­table als “min­der gebruike­lijke” vari­ant. En een Brits woor­den­boek als Oxford doet het omge­keerde: zij noe­men col­lec­table als stan­daard en col­lectible als spellingsvariant.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties