Categorie: Woorden en uitdrukkingen

Verdrietje zonder vlees

Het zijn van die din­gen waar je je waarschi­jn­lijk niet druk over moet mak­en. Maar toch gaat er bij mij een alarm­bel­let­je rinke­len telkens als ik iemand hoor zeggen: Daan is veg­e­tarisch.

Nou ja, “druk mak­en” is een groot woord – maar het is een van mijn pet peeves: Daan is niet veg­e­tarisch, zijn dieet is het! Aan Daan zit heus wel wat vlees, anders was het niet goed met hem gesteld…

Vegetariër?
Veg­e­tar­iër?

(Overi­gens, verzin maar eens een fat­soen­lijke ver­tal­ing voor pet peeve. Ik vind het een prachtige en nut­tige term, maar de voorzet die Van Dale doet, “gekoes­terd ver­dri­et­je”, kan echt niet door de beugel.)

Goed, mensen zijn dus niet veg­e­tarisch, maar veg­e­tar­iër. Nu zijn er veg­e­tar­iërs die af en toe ook vis of gevo­gelte eten. Strikt genomen kun­nen dit echter geen veg­e­tar­iërs zijn, want aan een zalm of kip zit, net als aan Daan, vlees. Je hoeft niet ver te zoeken om uit deze impasse te komen: er zijn spe­ciale woor­den voor iemand die vlees mijdt maar toch vis (of gevo­gelte) eet.

Verder lezen Ver­dri­et­je zon­der vlees

Sunday star

Het is al weer ruim een maand gele­den dat Neer­lands trots in zwarte boeken een onu­itwis­bare indruk maak­te op een ver­slaggev­er van het tijd­schrift Van­i­ty Fair door te zeggen dat ze een “Sun­day child” was. Waarop de inter­view­er natu­urlijk reageerde met een wel­ge­meend “Par­don­neke?” (maar dan in het Engels).

Zondagskind
Zondagskind

Want het begrip zondagskind mag dan in Ned­er­land geen verdere uit­leg beho­even, dat wil niet zeggen dat je het blind­el­ings kan ver­tal­en naar het Ben­gaals of Slowaaks (of naar het Engels!) en verwacht­en dat men snapt wat je bedoelt. Het is er een in de cat­e­gorie: “Toen dat gebeurde, werd ze roze geki­eteld”. (Als je het Engelse idioom niet kent, is die zin zow­el onzin­nig als ongrappig.)

Toch wer­den mijn taalvoel­s­pri­eten wel geki­eteld door deze uit­spraak van film­ster Carice van Houten. Want: hoe zeg je dan wel in het Engels dat iemand een zondagskind is? Ik had wel een kreet die meteen in me opkwam, maar toch – eerst even het grote Van Dale ver­taal­wo­or­den­boek ger­aad­pleegd. En wat staat daar tot mijn opper­ste verbazing?

Verder lezen Sun­day star

LATs stay together

De vorige Taalei­doscoop ging over Engelse drielet­ter­afko­rtin­gen die uit­groeien tot Ned­er­landse woor­den. HIV en VIP passeer­den de revue, net als SMS en VIP. Maar de fraaiste van alle­maal vind ik toch wel lat.

Het is in Ned­er­land de gewoon­ste zaak van de wereld om te spreken van een latre­latie. (Dat woord is geëvolueerd van “LATre­latie” en/of “LAT-relatie” naar “lat-relatie”, en is na de laat­ste spelling­sh­erzien­ing zijn streep­je kwi­jt.) Maar googel op Engel­stal­ige web­sites met “LAT rela­tion­ship” en je kri­jgt nog geen 750 resul­tat­en, wat nogal schamel is vergeleken bij de 140.000 voor “love rela­tion­ship” en de ruim 480.000 voor “mar­riage relationship”.

Hoe hoog leg jij de (relatie)lat?
Hoe hoog leg jij de (relatie)lat?

Verder lezen LATs stay together

Drieletterwoord

Een scheld­wo­ord wordt in het Engels wel eens een four-let­ter word genoemd. (Dat is omdat er in die taal nogal wat fijne tier­wo­or­den zijn die vier let­ters hebben, en die meestal iets te mak­en hebben met seks of uitwerpse­len.) De goede lieden die graag schelden op de Engelse invloed op het Ned­er­lands, zouden miss­chien een apart cat­e­gori­et­je moeten inruimen voor de drielet­ter­wo­or­den, of beter gezegd: de drieletterafkortingen.

Want wij hebben er een hand­je van om een Engel­stal­ige afko­rt­ing met drie let­ters (hoofdlet­ters!) om te tov­eren tot een Ned­er­lands (werk)woord. Neem nou het werk­wo­ord pin­nen; hoe vaak sta je er nog bij stil dat de bron daar­voor de Engelse afko­rt­ing PIN was (per­son­al iden­ti­fi­ca­tion num­ber)? Het­zelfde geldt voor vip, dat voor­namelijk gebruikt wordt in com­bi­natie met een andere term, en dan in de beteke­nis van luxe- of voorkeurs-. Denk aan viplounge en vip­be­han­del­ing. Je hoort het veel min­der vaak in zijn oor­spronke­lijke beteke­nis van Very Impor­tant Per­son (“Onder de gas­ten zijn een aan­tal vips”).

Zeer belangrijk persoon
Zeer belan­grijk persoon

Verder lezen Drielet­ter­wo­ord

Drop

Ik ben geen taal­fun­da­men­tal­ist. Het Engels is voor mij geen kwade genius die met zijn duiv­else betoverin­gen ons pold­erzui­v­ere Ned­er­lands cor­rumpeert. Maar ik ben ook geen taalverk­wanse­laar. Daar waar er een behoor­lijk, gang­baar, helder Ned­er­lands woord is voor een bepaalde beteke­nis, gebruik ik dat liev­er dan een modieus leen­wo­ord – uit welke taal dan ook.

De aan­lei­d­ing voor deze over­peinz­ing was een moment in de super­markt waarop ik niet wist welke kant op mijn taalkom­pas moest gaan. Ik stond met enige ver­baz­ing te staren naar het snoep­schap. Afdel­ing A‑merken. Nieuw product.

DropTwist.

Aldus
Aldus

Verder lezen Drop

Blo

Van de Amerikaanse pres­i­dent Thomas Jef­fer­son (1743−1826) is het beroemde citaat: “I can­not live with­out books”. Hele­maal mee eens. En van alle soorten boeken waar ik van hou, nemen de woor­den­boeken een bij­zon­dere plaats in. Dat zijn immers boeken die niet alleen bestaan uit woor­den, maar ook nog eens gaan over woorden.

Woordenboek in het woordenboek
Woor­den­boek in het woordenboek

Een voor­beeld. Ik had het idee om dit stuk­je te schri­jven over het woord blog. Mooi woord­je, nog (relatief) fonkel­nieuw, en in korte tijd alomte­gen­wo­ordig gewor­den. Mooie herkomst ook: een uit­zon­der­lijke verko­rt­ing van weblog. Uit­zon­der­lijk, want ik ken zo snel geen ander woord waar­bij de begin­let­ters van het moed­er­wo­ord wor­den wegge­lat­en. Ander­som komt veel vak­er voor: aso voor aso­ci­aal, intro voor intro­duc­tie, etc.

Verder lezen Blo