Veel volkeren kennen een vorm van rituele verminking, soms met deels decoratieve doeleinden, maar vaak ook als teken dat iemand tot de groep toegelaten is. Als onverminkt poldermens denk je dan bijvoorbeeld aan besnijdenis (bij mannen en vrouwen), littekens op het gezicht, botten door de neus, gekleurde ringen om de nek, en meer van dat soort exotische dingen.
Je denkt vooral aan de Ander, je weet wel, diegene die ver van je bed in een of ander oerwoud woont. Je denkt al helemaal niet aan een balletje mayo van de snackbar of een picknickje in het Vondelpark.
Op zijn Hollands
Toch doen ook Hollanders aan een vorm van rituele verminking. Wat?! Wij algemeen beschaafde, tolerante Nederlanders, die vrijheid en rechtvaardigheid zo hoog in het vaandel hebben? Wij welopgevoede Noord-Europeanen uit de delta van Rijn en Maas, die geen molecuultje oerwoud meer in ons DNA hebben? Ja, wij.
We sleutelen alleen niet aan onze lichamen, maar aan onze taal.
Want als een buitenlands woord zich bij onze woordenclan wil voegen, moet er vaak iets aan geknutseld worden, een rituele – en meestal zinloze – verandering van spelling, die aangeeft dat dit woord nu bij Ons hoort, en niet meer bij de Anderen.
Een paar voorbeelden
Kijk maar eens naar dat balletje mayo. Die mayo komt uit het Frans, waar ze voluit mayonnaise heet. Nou en, zul je zeggen, bij ons heet het toch ook voluit mayonaise? Maar let op: in de Franse spelling komt twee keer de letter n voor.
Het Engels, ter vergelijking, heeft dit woord ook uit het Frans overgenomen, en daar is de spelling nog intact. Maar het Nederlands heeft één n verwijderd als ritueel offer, en wij schrijven dus mayonaise.
En dan op naar het Vondelpak. Daar zitten een paar mensen op een kleedje, met een mand met brood, boter en jam, met een flesje wijn en wat sinaasappelsap voor de kinderen. Het Nederlands heeft het woord picknick uit het Engels overgenomen, maar heeft het wel een flink bot door de neus gedouwd.
Het Engels kent weliswaar de woorden pick en nick, maar een etentje in de Engelse vrije natuur is een picnic, zonder die twee k’s.
Raar trouwens dat we dit woord juist uit het Engels hebben overgenomen. Het klimaat daar nodigt niet al te vaak uit tot eten in de vrije natuur. Je denkt dan eerder aan bijvoorbeeld Zuid-Frankrijk. De Engelsen hebben picnic dan ook niet zelf uitgevonden; ze hebben het overgenomen uit het Frans. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Engelsen hier niet geheel zonder blaam zijn, want ook zij hebben de botte bijl gehanteerd en zo het Franse pique-nique omgevormd tot picnic.
Biz
Nog een paar voorbeelden? Licht uit, spot aan.
Van West End tot Hollywood: de Britten en Amerikanen weten hoe ze een spektakel op moeten zetten. Niets voor niets is de term show business dan ook in het Engels ontstaan. De eerste lettergreep van business klinkt als “biz”, en men spreekt informeel dan ook wel van de show biz (je ziet het ook wel aan elkaar geschreven).
Maar waarom krijgt het Engelse showbiz in zijn vernederlandste vorm een extra ring om z’n nek, om zo in showbizz te veranderen? Zinloos geweld.
En waarom, ten slotte, krijgt het Italiaanse mafia (dat in het Engels net zo gespeld wordt) in de poldertaal een joekel van een navelpiercing, om zo maffia te worden?
Er is maar één verklaring. Je ziet het niet meteen aan ons af, maar wie goed kijkt, merkt het meteen. Van de georganiseerde misdaad tot het theater, van de snackbar tot het Vondelpark. Ook wij zijn inboorlingen. Wij zijn de Ander.