… vs. …

Als je de titel van deze TaalTip leest, denk je miss­chien: Har­man, wat maak je me nou? Drie pun­t­jes ver­sus drie pun­t­jes – wat maakt dat nou uit? Maar zoals zo vaak bij taalvra­gen… er gloort meer onder het opper­vlak dan je miss­chien in eerste instantie zou denken.

Waar hebben we het over?

Niet alleen woor­den kun­nen op elka­ar kijken en zo voor ver­war­ring zor­gen. Ook bij leestekens moet je soms extra goed oplet­ten om de ver­schillen te zien.

Betekenis en gebruik

• Een belet­sel­teken is een leesteken dat eruitzi­et als drie kleine pun­ten op een rij (…).
• Drie losse pun­ten achter elka­ar (…) wor­den soms gebruikt in plaats van een beletselteken.

Veel mensen noe­men het belet­sel­teken “pun­t­je-pun­t­je-pun­t­je”. Een andere term die je kunt tegenkomen is gedachtepun­t­jes.

Als het teken … wordt gebruikt om aan te geven dat een deel van de tekst is weggevallen, kun je het ook een weglat­ing­steken noe­men. Maar let op! Er is nóg een leesteken dat als weglat­ing­steken dienst doet: de apos­trof.

Er zijn ver­schil­lende manieren om een belet­sel­teken in de lopende tekst op te nemen, maar de meest gebruike­lijke zijn: met een spatie ervoor én erna, of alleen met spatie erna. (Hier bij Taalei­doscoop is die laat­ste vorm de huisstijl.)

Voorbeelden

Je gebruikt een belet­sel­teken op ver­schil­lende manieren.

Eén func­tie is het invoe­gen van een ver­trag­ing bij het lezen, vergelijk­baar met een pauze bij het spreken. Dit kan zijn om een kleine span­nings­boog te mak­en die een sail­lant deel van de tekst meer nadruk geeft, maar ook om aarzelin­gen bij de sprek­er aan te geven:

• In de donkere kamer zag ze een schim­mige figu­ur op haar af komen. Langza­am wer­den zijn gelaat­strekken ver­licht door de inval­lende maneschi­jn. Het was… de zoon van Pjotr!
• Ik weet het niet… ik bedoel… hoe moet ik nu verder­gaan? Het kan toch niet… het kán gewoon niet… dat ze niet meer van me houdt.

Een ander gebruik is meer formeel: aangeven dat een deel van een citaat opzettelijk is wegge­lat­en; het belet­sel­teken (of weglat­ing­steken) staat dan tussen twee haakjes:

• In ‘De Aanslag’ schri­jft Har­ry Mulisch: “Iemand die van iemand anders houdt, zegt alti­jd dat dat komt door­dat die ander zo mooi is (…). Maar wie alti­jd mooi is, is degene die liefheeft (…).”

Je kunt ten slotte een belet­sel­teken ook aan het eind van een zin zetten (in plaats van een punt), om aan te geven dat de gedachte­gang door­gaat, ook al vol­gt er geen tekst meer. In dat geval zet je géén extra punt achter het belet­sel­teken; maar je kunt de zin nog wel afs­luiten met een uitroepteken of vraagteken:

• Het was een project met veel vallen en opstaan. En nu paar hopen op een goede afloop…
• Heb je ooit zoi­ets mafs gehoord…?
• Mar­co was wéér niet bij de ver­gader­ing. Vol­gens mij zit die hier alleen maar uit zijn neus te eten…!

Even opletten

Op het eerste gezicht zou je zeggen dat er niet veel ver­schil is tussen een belet­sel­teken en drie pun­ten achter elka­ar. Maar daarmee heb je meteen al aangegeven wat dat ver­schil dan is: een belet­sel­teken is één enkel leesteken (net zoals een pun­tkom­ma, een uitroepteken en een haak­je sluiten) en een pun­t­je-pun­t­je-pun­t­je is drie leestekens achter elka­ar, net zoals ;;; of &&&.

Probeer het maar uit, gewoon hier in je brows­er. Je kunt bij deze pun­t­jes (…) elke punt afzon­der­lijk selecteren en kopiëren. Maar bij deze pun­t­jes (…) lukt dat niet: het is alles of niets, omdat dit één karak­ter is.

Het belet­sel­teken ver­schilt van een opzettelijke her­hal­ing van een leesteken, zoals bij ??? of !!!. Daarmee geef je op een stripver­haalachtige manier een extreme mate van nadruk of ver­baz­ing aan. Een “???” betekent dan ook iets anders dan een sim­pele “?”. Bij het belet­sel­teken is dat niet zo: een pun­t­je-pun­t­je-pun­t­je is niet drie keer zo “puntig” als een enkele punt. Van­daar dat het ook zijn eigen leesteken en karak­ter is, en niet drie losse pun­ten hoort te zijn.

Voor de meeste lez­ers maakt het niets uit welke vorm je kiest. Maar een pun­t­je-pun­t­je-pun­t­je hoort eigen­lijk een echt belet­sel­teken te zijn.

Weetje

In Microsoft Word en veel andere tek­stver­w­erk­ers is er een func­tie waarmee je, als je drie pun­ten achter elka­ar intikt, deze volau­toma­tisch kunt lat­en omtov­eren in een echt weglat­ing­steken. Meteen instellen dus, want dat is wel zo chic!

Ook op de meeste smart­phones kun je op het toet­sen­bord een belet­sel­teken tikken in plaats van pun­t­je-pun­t­je-pun­t­je. Op een iPhone bijvoor­beeld doe je dat door de punt op het toet­sen­bord iets langer inge­drukt te houden – er ver­schi­jnt dan een mini-menu­ut­je waarin je de … kunt kiezen.