Appels en peren

Het Ned­er­lands heeft – meer dan bijvoor­beeld het Engels – de ambitie om een soort water­dicht, ges­loten sys­teem te zijn. Een taal­bol­w­erk waarin alles in con­se­quente regels is gevat en waarin, daar waar er toch uit­zon­derin­gen zijn, er ook weer regels voor die uit­zon­derin­gen zijn, en daar waar er daarop weer uit­zon­derin­gen zijn… Nou ja, je snapt het wel.

Dat lei­dt, met name waar het de spelling betre­ft, soms tot de meest won­der­lijke con­struc­ties. (Ik ver­mi­jd hier maar even het woord gedrocht…) En het lei­dt ook tot voort­durende vra­gen over hoe je een bepaald woord nou wel of niet hoort te schri­jven. Een van de hard­nekkig­ste (of op zijn minst: heetst bevocht­en) spelling­sonzek­er­he­den is die rond het woord­je dat de A in CDA brengt: appel. Of appèl, ja, daar draait het nou net om. Wat is goed?

Appel/appèl komt van het Franse appel, dat weer ver­want is aan appel­er, dat oproepen betekent. Het orig­i­neel heeft dus geen accent, maar het is al heel lang gebruike­lijk om in het Ned­er­lands wél een accent te schri­jven, om het onder­scheid met appel (vrucht) te onder­strepen. (Oh nee, par­don: te accentueren. Letterlijk.)

In 1995 besloot de Ned­er­landse Taalu­nie – ik weer­s­ta hier opnieuw het woord gedrocht – dat het uit moest zijn met dat accentge­doe en dat appel de enige offi­ciële goedgekeurde spelling was. Het Groene Boek­je en Van Dale vol­gden. Maar de Witte Spelling gooide ver­vol­gens roet in het groene eten door te zeggen dat zow­el de schri­jfwi­jze met als zon­der accent oké waren.

Eind van het lied­je: je hebt het min of meer voor het kiezen. Maar wat ik nog het mooiste vind, is dat deze hele storm van veront­waardig­ing en onduidelijkheid alleen heeft gewoed over de appel/ap­pèl-vraag. Ter­wi­jl de woor­den kar­tel (rand­je) en kar­tel (olie) al jaren en jaren dezelfde spelling hebben, met het­zelfde ver­schil in uit­spraak als appel/appèl, en dat nie­mand zich daar ooit over heeft opge­won­den… Mensen zijn rare wezens.