Hoort er nou wel of geen streepje in 24-uurseconomie? Dat hangt er een beetje van af aan wie je het vraagt – maar er is meer mogelijk dan je misschien denkt. Zo zijn mét en zónder streepje niet eens de enige twee varianten. Meer weten? Lees snel door!
Waar hebben we het over?
Bij het samenstellen van meerdere elementen tot één term zijn er soms verrassend veel opties.
Betekenis en gebruik
- Een 24-uurseconomie is een maatschappelijk stelsel waarin de economische activiteit dag en nacht doorgaat, zonder onderbreking.
- 24 uurseconomie is een andere schrijfwijze van 24-uurseconomie, die volgens sommige bronnen zelfs de voorkeur heeft.
Voorbeelden
Al deze schrijfwijzen zijn verdedigbaar:
- veertienkaraatsgoud, 14 karaatsgoud, 14-karaatsgoud, 14‑karaats goud
- eerstelijnszorg, 1e-lijnszorg, 1e-lijns zorg
- vierentwintiguurseconomie, 24 uurseconomie, 24-uurseconomie, 24‑uurs economie
Eigenlijk zijn zowat alle combinaties mogelijk, zolang je maar niet alle elementen los schrijft.
Even opletten
Volgens het Groene Boekje spel je samenstellingen met de structuur “telwoord + zelfstandig naamwoord + zelfstandig naamwoord” liefst aaneen, met het telwoord voluit geschreven. Dan krijg je dus:
- tieneurobiljet, tweederangsburger, éénaprilgrap, zesmaandencontract.
Toch is die regel niet van graniet. De officiële leidraad geeft aan dat bijvoorbeeld eerstejaarsstudent en eerstejaarsstudent beide kunnen, net als vijfdeursauto en vijfdeurs auto. Met andere woorden: zit er een tussen‑s in de samenstelling, dan kun je het eerste deel (inclusief die s) loskoppelen en als bijvoeglijk naamwoord behandelen.
Maar wat als je het telwoord als cijfer schrijft? Dan schrijf je liefst een spatie na een hoofdtelwoord (1, 2, 3…), met de beide naamwoorden aan elkaar vast. Zo krijg je:
- 10 eurobiljet, 1 aprilgrap, 6 maandencontract.
Opent het woord met een rangtelwoord (1e, 2e, 3e…), dan schrijf je juist een streepje:
- 2e-rangsburger, 1e-jaarsstudent
Toch geeft de leidraad aan dat óók de spelling met streepje mogelijk is:
- 10-eurobiljet, 1‑aprilgrap, 6‑maandencontract
De makers van het Witte Boekje, waaronder het genootschap Onze Taal, gaan nog een stap verder en vinden zelfs dat deze schrijfwijze (met streepje) te verkiezen is.
Ook hier geldt dat, als er een tussen‑s in de samenstelling staat, je de eerste twee delen – mét streepje – los kunt schrijven van de rest, als ware het een bijvoeglijk naamwoord:
- 2e-rangs burger, 9‑persoons busje, 24-uurs dienst
Kortom: je hebt het grotendeels voor het kiezen, zolang je maar consequent bent.
Weetje
De rijzende populariteit van het verbindende streepje in dit soort samenstellingen is misschien deels ingegeven door de invloed van het Engels, waar het altijd gebruikt wordt. Denk aan combinaties als: a 10-hour flight, a second-rate citizen, an 18-carat diamond, en a two-person team.
Tip
Meer weten? Lees ook het artikel “Is anderhalvemetersamenleving echt één woord?” en deze TaalTip over meerdelige samenstellingen: “Grotemensenboek vs. grote mensen boek”.