24-uurseconomie vs. 24 uurseconomie

Hoort er nou wel of geen streep­je in 24-uur­sec­onomie? Dat hangt er een beet­je van af aan wie je het vraagt – maar er is meer mogelijk dan je miss­chien denkt. Zo zijn mét en zón­der streep­je niet eens de enige twee vari­anten. Meer weten? Lees snel door!

Waar hebben we het over?

Bij het samen­stellen van meerdere ele­menten tot één term zijn er soms ver­rassend veel opties.

Betekenis en gebruik

  • Een 24-uur­sec­onomie is een maatschap­pelijk stelsel waarin de economis­che activiteit dag en nacht door­gaat, zon­der onderbreking.
  • 24 uur­sec­onomie is een andere schri­jfwi­jze van 24-uur­sec­onomie, die vol­gens som­mige bron­nen zelfs de voorkeur heeft.

Voorbeelden 

Al deze schri­jfwi­jzen zijn verdedigbaar:

  • veer­tienkaraats­goud, 14 karaats­goud, 14-karaats­goud, 14‑karaats goud
  • eerstelijn­szorg, 1e-lijn­szorg, 1e-lijns zorg
  • vier­en­twin­tigu­ur­sec­onomie, 24 uur­sec­onomie, 24-uur­sec­onomie, 24‑uurs economie

Eigen­lijk zijn zowat alle com­bi­naties mogelijk, zolang je maar niet alle ele­menten los schrijft. 

Even opletten

Vol­gens het Groene Boek­je spel je samen­stellin­gen met de struc­tu­ur “tel­wo­ord + zelf­s­tandig naam­wo­ord + zelf­s­tandig naam­wo­ord” lief­st aaneen, met het tel­wo­ord voluit geschreven. Dan kri­jg je dus: 

  • tieneu­ro­bil­jet, tweed­erangs­burg­er, éénapril­grap, zesmaandencontract.

Toch is die regel niet van grani­et. De offi­ciële lei­draad geeft aan dat bijvoor­beeld eerste­jaarsstu­dent en eerste­jaarsstu­dent bei­de kun­nen, net als vijfdeur­sauto en vijfdeurs auto. Met andere woor­den: zit er een tussen‑s in de samen­stelling, dan kun je het eerste deel (inclusief die s) loskop­pe­len en als bijvoeglijk naam­wo­ord behandelen.

Maar wat als je het tel­wo­ord als cijfer schri­jft? Dan schri­jf je lief­st een spatie na een hoofdtel­wo­ord (1, 2, 3…), met de bei­de naam­wo­or­den aan elka­ar vast. Zo kri­jg je:

  • 10 euro­bil­jet, 1 april­grap, 6 maandencontract. 

Opent het woord met een rangtel­wo­ord (1e, 2e, 3e…), dan schri­jf je juist een streepje: 

  • 2e-rangs­burg­er, 1e-jaarsstudent

Toch geeft de lei­draad aan dat óók de spelling met streep­je mogelijk is: 

  • 10-euro­bil­jet, 1‑aprilgrap, 6‑maandencontract

De mak­ers van het Witte Boek­je, waaron­der het genootschap Onze Taal, gaan nog een stap verder en vin­den zelfs dat deze schri­jfwi­jze (met streep­je) te verkiezen is.

Ook hier geldt dat, als er een tussen‑s in de samen­stelling staat, je de eerste twee delen – mét streep­je – los kunt schri­jven van de rest, als ware het een bijvoeglijk naamwoord: 

  • 2e-rangs burg­er, 9‑persoons bus­je, 24-uurs dienst

Kor­tom: je hebt het gro­ten­deels voor het kiezen, zolang je maar con­se­quent bent.

Weetje

De rijzende pop­u­lar­iteit van het verbindende streep­je in dit soort samen­stellin­gen is miss­chien deels ingegeven door de invloed van het Engels, waar het alti­jd gebruikt wordt. Denk aan com­bi­naties als: a 10-hour flighta sec­ond-rate cit­i­zenan 18-carat dia­mond, en a two-per­son team.

Tip
Meer weten? Lees ook het artikel “Is ander­halveme­ter­samen­lev­ing echt één woord?” en deze TaalTip over meerdelige samen­stellin­gen: “Grote­mensen­boek vs. grote mensen boek”.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties