Een van de vs. één van de

Het is een van de meest gestelde taalvra­gen: moeten er op het derde woord van deze zin geen accen­ten staan? Anders gezegd: is het niet één van de meest gestelde taalvragen?

Waar hebben we het over?

In het Ned­er­lands kan de let­ter­com­bi­natie e+e+n rij­men op zow­el geen als hun. En je kunt de bei­de e’s met en zon­der accent aigu (´) schri­jven. Genoeg ingrediën­ten voor de nodi­ge verwarring.

Betekenis en gebruik

• Het tel­wo­ord één/een kan je met of zon­der accen­ten spellen, maar klinkt alti­jd als “één” (rijmt op geen)
• Het lid­wo­ord een schri­jf je nooit met accen­ten en rijmt alti­jd op hun.
• Als onbepaald voor­naam­wo­ord schri­jf je een zon­der accen­ten, maar klinkt het woord alti­jd als “één”.

Het is met name die laat­ste cat­e­gorie die voor ver­war­ring zorgt. Dit is het gebruik in fras­es als “een van de”, “een van onze”, etc.

Houd als vuistregel aan dat als één/een klinkt als “één” je het woord meestal toch zon­der accen­ten kunt schi­jven, ten­z­ij dat voor ver­war­ring zorgt omdat de andere uit­spraak ook mogelijk is. Oftewel: als de zin onzin­nig wordt als je het woord als “un” uit­spreekt, heb je geen accen­ten nodig.

Voorbeelden

• Weet jij welk lied nu op num­mer één staat? [tel­wo­ord]
• Elke stap voor­waarts is er een. [tel­wo­ord]
• Het nieuwe boekhoud­pro­gram­ma is een grote ver­be­ter­ing. [lid­wo­ord]
• Helaas kon een van zijn vrien­den niet bij de bruiloft aan­wezig zijn. [onb. vnw.]
• Er is een prob­leem waar we direct naam moeten kijken. [lid­wo­ord]
• Er is één prob­leem waar we direct naam moeten kijken. [tel­wo­ord]

Even opletten

Zoals je aan de laat­ste twee voor­beelden kunt zien, is het lang niet alti­jd een uit­ge­maak­te zaak of je wel of geen accen­ten schri­jft. De beteke­nis van de zin kan er zelfs door veran­deren! Het belan­grijk­ste is dat je lez­er de tekst in één keer goed snapt. (In die laat­ste zin, bijvoor­beeld, zou je kun­nen zeggen dat de accen­ten niet per se nodig zijn; toch lijkt mij zo makke­lijk­er te lezen.)

Weetje

Ook in uit­drukkin­gen als “een en ander”, “een op een”, “een op de twee” en “een voor een” hoef je geen accen­ten te schri­jven op het woord een.