Het is een van de meest gestelde taalvragen: moeten er op het derde woord van deze zin geen accenten staan? Anders gezegd: is het niet één van de meest gestelde taalvragen?
Waar hebben we het over?
In het Nederlands kan de lettercombinatie e+e+n rijmen op zowel geen als hun. En je kunt de beide e’s met en zonder accent aigu (´) schrijven. Genoeg ingrediënten voor de nodige verwarring.
Betekenis en gebruik
- Het telwoord één/een kan je met of zonder accenten spellen, maar klinkt altijd als “één” (rijmt op geen)
- Het lidwoord een schrijf je nooit met accenten en rijmt altijd op hun.
- Als onbepaald voornaamwoord schrijf je een zonder accenten, maar klinkt het woord altijd als “één”.
Het is met name die laatste categorie die voor verwarring zorgt. Dit is het gebruik in frases als “een van de”, “een van onze”, etc.
Houd als vuistregel aan dat als één/een klinkt als “één” je het woord meestal toch zonder accenten kunt schijven, tenzij dat voor verwarring zorgt omdat de andere uitspraak ook mogelijk is. Oftewel: als de zin onzinnig wordt als je het woord als “un” uitspreekt, heb je geen accenten nodig.
Voorbeelden
- Weet jij welk lied nu op nummer één staat? [telwoord]
- Elke stap voorwaarts is er een. [telwoord]
- Het nieuwe boekhoudprogramma is een grote verbetering. [lidwoord]
- Helaas kon een van zijn vrienden niet bij de bruiloft aanwezig zijn. [onb. vnw.]
- Er is een probleem waar we direct naam moeten kijken. [lidwoord]
- Er is één probleem waar we direct naam moeten kijken. [telwoord]
Even opletten
Zoals je aan de laatste twee voorbeelden kunt zien, is het lang niet altijd een uitgemaakte zaak of je wel of geen accenten schrijft. De betekenis van de zin kan er zelfs door veranderen! Het belangrijkste is dat je lezer de tekst in één keer goed snapt. (In die laatste zin, bijvoorbeeld, zou je kunnen zeggen dat de accenten niet per se nodig zijn; toch lijkt mij zo makkelijker te lezen.)
Weetje
Ook in uitdrukkingen als “een en ander”, “een op een”, “een op de twee” en “een voor een” hoef je geen accenten te schrijven op het woord een.